یاد و نام شهید شوشتری در نمونه‌هایی از شعر امروز

علیرضا میرنژاد - پژوهشگر ادبیات فارسی | شهرآرانیوز - با توجه به آنچه مؤلف «تاریخ‌سیستان» گفته، نخستین شعر فارسی حدود ۱۲ قرن پیش در مدح یک پادشاه سروده و مدح بزرگان اندک‌اندک به یکی از موضوع‌های اصلی شعر فارسی تبدیل شده است. مدح در شعر فارسی فقط به مدح شاهان و بزرگان اختصاص ندارد، بلکه در ادب فارسی بسیار است سروده‌هایی که در مدح پیامبراکرم (ص) و ائمه‌اطهار (ع) به نظم درآمده است.

همچنین ستایش شهیدان و تقدیس شهادت در شعر فارسی پیشینه دیرینه‌ای دارد و اگر شعر‌هایی را که با عنوان «مرثیه» سروده شده‌اند بررسی کنیم، می‌بینیم که بخش بزرگ این مراثی یادکرد شهیدان است و در رأس آن‌ها ذکر مصایب امام‌حسین (ع) و یارانش در کربلاست.

مولوی و سیف‌فرغانی در قرن‌های هفتم و هشتم درباره شهیدان‌کربلا شعر گفته‌اند. در عصر صفوی که دوره رواج شعر شیعی است نیز محتشم‌کاشانی با سرودن دوازده‌بند معروف خویش راه را برای سرایندگان پس از خود همچون صباحی‌بیدگلی، وصال‌شیرازی و دیگران باز کرد. از میان شاعرانی که به دوران ما نزدیک‌تر بوده‌اند نیز می‌توان به یغمای‌جندقی و ملک‌الشعرا بهار اشاره کرد که سروده‌هایی در ستایش شهیدان و مراثی اهل‌بیت (ع) دارند.

شعر مقاومت و ستایش شهادت در ادبیات ایران در دوران انقلاب‌اسلامی و دفاع‌مقدس به‌اوج رسید و شاعران آن نسل تحولی در ادبیات‌ معاصر و شعر ایران پدید آوردند. یکی از مهم‌ترین درون‌مایه‌های شعر‌های دفاع‌مقدس، ستایش شهیدان و ترویج فرهنگ شهادت‌طلبی است. البته پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز شاعرانی همچون مهرداد اوستا، موسوی‌گرمارودی، طاهره صفارزاده و... جریانی به‌نام «شعر مقاومت» را در ادبیات معاصر ایجاد کردند. پس از پیروزی انقلاب‌اسلامی نیز بخشی از عالی‌ترین مفاهیم شعر‌های انقلابی به‌ستایش امام (ره)، شهدا و دفاع‌مقدس اختصاص یافت.

سیدعلی موسوی‌گرمارودی در شعر بلند «خط‌ خون»، قیصر امین‌پور در غزلی که به‌هوای زیارت امام‌حسین (ع) در حال‌وهوای ویژه دوران دفاع‌مقدس سروده است، علی معلم در مثنوی زیبایی که به شهید جمال فریدزاده تقدیم کرده است، علیرضا قزوه در غزل «دریا»، سلمان هراتی در مثنوی «ای گل خوشبو»، سیدحسن حسینی در شعر «مردی از تبار شرف»، حمید سبزواری در غزل «راه رجا بسته نیست» و... نمونه‌های این الهام‌پذیری‌اند. البته ستایش شهیدان به سال‌های نخست پس از پیروزی انقلاب‌اسلامی و دفاع‌مقدس محدود نشده و تا زمان ما نیز ادامه داشته است.
یکی از شهیدان عزیز که نزدیک به زمانه ما به‌شهادت رسید و از سرداران بزرگ انقلاب‌اسلامی و دوران دفاع‌مقدس بود، سردار شهید شوشتری است؛ کسی که از قول حضرت امام‌خمینی (ره) به او گفته شده بود: «در این دنیا که نمی‌توانم کاری بکنم؛ اگر آبرویی داشته باشم، در آن دنیا قطعا شما را شفاعت خواهم کرد.»

این سردار بزرگ در اوج ناامنی و آدم‌ربایی در مناطقی از شرق کشور، مأموریت یافت که امنیت را به این منطقه برگرداند که از این مأموریت نیز سربلند خارج شد و پس از این توفیق بزرگ، به‌طور شگفت‌انگیزی در دل اهالی سنی و شیعه سیستان‌وبلوچستان محبوب شد تا آنجا که مردم منطقه به او لقب «مسیح بلوچستان» دادند. همین محبوبیت سردار بین مردم سبب شد که مزدوران دشمنان ایران‌اسلامی او را در منطقه «پیشین» از شهرستان «سرباز» به‌شهادت برسانند؛ درحالی‌که روز آخر خدمتش با لباس مقدس نظام بود و خداوند در روز شهادتش فرمان بازنشستگی‌اش را امضا کرد.

سرداری و پشت دشمنان از تو شکست/ «سرباز» ز رفتن تو در سوگ نشست
سی سال جهاد کردی و روز پسین/ «پیشین» بشد از شیعه و سنی یکدست

افسر فاضلی شهربابکی شعری در قالب مثنوی با مطلع «سلام‌ای آشنا‌ای قهرمان‌مرد/ شهید شهر من‌ای جاودان‌مرد» در رثای سردار شهیدشوشتری سروده است. مجید فاضلی نیز ترانه‌ای در همین موضوع دارد: «مسافر آسمونا ستاره بودی رو زمین/ برات همیشه کاخ بود کلبه هر کوخ‌نشین/ میون جمع عاشقا طلایه‌دار لشکری/ نورعلی‌نور شدی نورعلی شوشتری...»

محمد روان‌بد، یکی از شاعران عشایر بلوچ، برای قدردانی از خدمات این شهید بزرگوار، شعری با عنوان «قوم وفادار بلوچ» سروده است: «حمد خدایی که بود ذوالمنان/ نعمت او شامل هر انس و جان/ قدرت او در همه‌جا آشکار/ منت او بر همه‌کس رایگان... / عرض درودی به امام عزیز/ آنکه چو برق آمد و رفت از میان/ یافت از او کشور ایران نجات/ از ستم شاهی و ظلم عیان/ رهبر ما خامنه‌ای نیک‌دل/ حافظ و بیدارگر و مستعان/ باز درودی به شهیدان ما/ آنکه نمودند فدا جسم و جان/ پیش‌قدم بود بسیج و سپاه/ در خط جبهه ز همه بی‌گمان/ یاد عزیزان گذشته به‌خیر/ نیز سلامی به همه پیروان/ سرور ما شوشتری نامدار / آمده در خدمت ما میهمان...»

همچنین شب‌شعری با عنوان «پیام‌آوران وحدت» پس از شهادت این شهید بزرگوار در مشهد برگزار شد که در این شب‌شعر، شاعرانی همچون زنده‌یاد غلامرضا شکوهی، جواد گنجعلی، امان‌ا... میرزایی و... در ستایش و رثای شهیدشوشتری شعرخوانی کردند. زهرا گریزپا، شاعر مشهدی نیز یک رباعی به این شهید عزیز تقدیم کرد: «خورشید مدال افتخارت شده است/ بوسیدن روی ماه کارت شده است/ سردار شهادتی و در مسجد عشق/ یک شاخه گل سرخ نثارت شده است»